16.02.2015

Ержан Тәтішев Қорында қалыптасқан дәстүр бойынша жыл сайын өтетін жаңа жылдық кешке қатысқандардың әрқайсысы өзіне арнап хат жазады, ал келесі жылдың жаңа жылдық кешінде оны ашып, жасалған істерін қорытындылайды. Менің өз-өзіме жолдаған хатымда жазылған мақсаттарымның ішінде – келер жылға дейін міндетті түрде шетелге бару ең басты тілек еді. Оны жүзеге асыру үшін барымды салдым.

Көзді ашып жұмғанша бір жыл да өте шықты, ал мен болсам, былтыр жазған шимай-шатпағымды оқып, өзімді-өзім мақтай алмадым, себебі мен бұл кезде арманымдағы сапарға аттанып, Францияда болдым.

Кішігірім әңгімеме осы «c’est magnifique», тамаша елде өткізген бірнеше ай ішінде алған әсерімді сыйқызуға тырысып көрейін. Шыны керек, менің сапарым ұшаққа отырудан емес, одан әлдеқайда бұрын басталды. Сапарға қажетті бума-бума қағаздар мен бюрократиялық келеңсіздіктер жайында айтпағанда, «GOOGLE» әлемін шарлап, шетелде оқудың мән-жайын біліп, іштей дайындалдым. Шетелге аттанғалы отырған жастардың сол мемлекет жайындағы ақпаратты барынша мұқият зерттеулері абзал дер едім, сақтықта қорлық жоқ демекші, бұл барған кезде небір келеңсіз жағдайлардан аман қалуға көмектеседі.

Ақшақар бұлттардың үстінен алғаш рет ұшқанымнан алған әсерімді сөзбен айтып жеткізу қиын, ал кейіннен жерге қонғанда Еуропаның сәулет өнерінің туындылары мен жаңа көрген-білгенімнің барлығы үлкен әсер қалдырды. Бәлкім, біреулер бұны балалық деп санар, ал мен үшін бұның бәрі жаңалық болғандықтан, таңырқаудан шаршамадым. «Tres belle», алғашқы эстетикалық әсерлерімді қоя тұрып, алты қырдың аржағынан шыққан себебімді түсіндіріп өтейін. Тұрғын үй мәселесін қызу талқылап болғаннан кейін, Қор стипендиаты әрі менің досым, Нұрлыбек Мұсатаевпен қосылып бір бөлмеге жайғасып, француз білім беру жүйесінің табалдырығын бірге аттадық. Сексен елден келген сегіз жүз студентті сыйғызатын амфитеатрға кірген кезде сөйлеген сөздері де, сыртқы тұрпаты да сан түрлі нәсіл мен ұлт өкілдерімен жүздескен сәт таң қалдырмай қоймайды. Сол алған алғашқы әсерім IESEG School of Management өзінің бағдарламалары арқылы түрлі ел өкілдерінің бастарын қосуға не үшін талпынатыны түсінікті бола бастады. Сол сәтте сол адамдар мен олардың мәдениеті жайында біліміңнің қаншалықты таяз екенін түсінесің. Оқудың ең бірінші күні бейімделу апталығының алғашқы лекциясынан барынша мол мағлұмат алуды көздеген қазақ диаспорасы үлгілі шәкірт сыңды алдыңғы қатарға жайғасты. Осы ұзақ мерзімді сапардың қалай өтетіні жайында бүге-шігесіне дейін түсіндірген уақыт әлі есімде. Маған жалпы бағдарламаның әр студент қажеттіліктерін ескеріп, көңілінен шығатындай жағдай жасалғандығы ұнады. Сапар барысында тек оқу ғана емес, жай кездесіп, көңіл көтеруге, тіпті еден үстінде тамақтанып отырып әңгімелесуге де уақыт табылды. Бұл өз алдына Франциядағы болған уақытымызды қызықты өткізуге мүмкіндік берді. Болашақта алмасу бағдарламасы бойынша шетелге баруға мүмкіндік болып жатса, таңдауыңыз жалығудың не екенін ұмыттыратын Лилль және IESEG-ке түссін деп тілеймін.

Пәндерді таңдау мен әлеуметтік шараларға қатысудың маңыздылығы ерекше. Өзімізге қажетті пәндерді таңдауда толық еркіндік берілді. Студенттік өмірге ат салысам деушілер үшін қалаған іс-шаралармен айналысуға шектеу қойылған жоқ-ты. Немен айналысамын десеңіз де, өз еркіңіз – мен сияқты пікірталасқа қатынасуға, театр қойылымдарында көзге көрінуге немесе қаржылық талдауды егжей-тегжейлі зерттеуге күш салуға болады, ең бастысы кредиттер саны екі жаққа да қанағаттандырарлықтай болып, оқу аяғында транскрипттегі пәндеріңіздің орны бос қалмаса болғаны. Өз басым сатылым әдістері, адам ресурстарын дамыту, шешендік өнер және шет тілдері сияқты пәндерге таңдау жасадым. Біреулер маған француз тілімнің шорқақтығына қарамастан, поштада немесе әлеуметтік жобада ерікті болып қатысқанымды қалаған болса, мен екі қызметті бірдей алып жүре алмаймын дер едім, себебі timetable, яғни, сабақ кестесі таңертеңнен кешке дейін шынжырлап тастағандай, сабақ пен study hard-тан басқа еш нәрсемен айналысуға мүмкіндік бермейді.

IESEG-те қолданылатын оқыту жүйесі біздің КИМЭП-ке ұқсас – сабақ кестесі Сізге немесе тобыңызға ыңғайланып жасалмайды, керісінше, кейде таңғы 8-де, кейде сағат 14-тен бастап оқисыз. Оқытушылардың жоғары біліктілігіне еш таңым болған жоқ, бұл Францияның бизнес саласында білім берудегі алтыншы орында тұрған көшбасшы университеттерге тән сипат деп ойлаймын. Біздің отандық оқыту жүйесімен салыстыра келе, көп айырмашылық табуға болады, мысалы күнделікті дәстүрлі үй тапсырмалардың орнына түрлі жобаларды дайындау талап етілді. Бұның бір жағынан қиындығын да, артықшылықтарын да байқадық.

Осы өткен жарты жыл ішінде мен көптеген адамдармен танысып, әлемге басқа көзбен қарай бастадым. Жер шарының түкпір-түкпірінен келген адамдармен достасып, олардың тұрмыс-салты, әдет-ғұрпымен танысуға тырыстым. Өзіңнің өмір сүріп жатқан ғаламыңнан асып, одан тыс жерде тұратын адамдардың түсінігі сенің түсінігіңнен басқаша екенін қабылдау қиын, алайда әр елдің салты, әр адамның тәрбие алған ортасы өзгеше болады. Бұндай айырмашылықтардың бар екеніне өз басың көз жеткізген кезде, екі есе таңырқайсың. Мысалы, жапон халқы көшелерді үйлердің арасындағы бағыт-бағдар беретін бос кеңістік деп түсінеді.

Ерекше атап өтуге тұрарлық тағы бір жәйт – өзім жүздескен студенттер мен оқытушылардың басым көпшілігі Қазақстан жайында хабардар еді, ал олардың еліміз жайында Бораттың кесірінен қалыптасқан жалған түсініктің шындыққа қайшы екенін түсінетіндері қуантты. Отаннан алыстаған сайын өз болмысыңа жақындай түсетінің рас, шеттеген сайын туған жерге сағынышың арта түседі деген нақыл сөздің шынайылығына көз жеткізесін. Еуропада оқып, қызмет жасап жүргендер үлкен мүмкіндіктерге жол ашады, алайда оны біле тұра, елге оралып, ноутбукті алдыма алып отырған мен «Отан оттан да ыстық» деген мақалдың терең мағынасын сезініп отырғандаймын.

Осы сапардың менің бір адым алға жылжуыма, бір сатыға көтеріліп, ақыл мен тәжірибе жинауыма көмектескеніне күмәнім жоқ. Менің дамуыма азды-көпті үлес қосқан жандарға, Қорыма рахмет айтқым келеді. Небір келеңсіздіктер мен кедергілерге қарамастан, маған сенім артып, әрдайым көмегін аянбайған туыстарыма басымды иемін. Арманымды іске асырып, шетелге аттануға қаржылық көмек көрсеткен университетіме де айтар алғысым шексіз.

Мұхтар Лекеров
Қордың 2012 жылғы стипендиаты
Алматы Менеджмент Университетінің 3-курс студенті