08.10.2018

Көптеген мектеп түлектері үшін ҰБТ-дан жоғары балл жинай алмай және мемлекеттік грантқа түсе алмай қалу, үлкен қайғылы жағдай. Бірақ шын мәнінде, мұндай жағдайда да ЖОО-лар өткізетін көптеген конкурстардың бірінде грант ұтып, ЖОО-ға тегін түсуге жақсы мүмкіндік бар. Ол үшін бірнеше маңызды критерийлер бар – бұл білімге дейінгі ашкөздік, көшбасшылық және табандылық”, – дейді AlmaU студенті Алмас Төлеубаев.

Біз Алмастың пікіріне кәміл сене аламыз, себебі Алмас өткен жылы Ержан Тәтішев Қорының “БесТірек” бағдарламасы аясында кәсіпкерлік саласындағы білім грантын жеңіп алды. Сонымен қатар, қор ұйымдастырған “Rocket Pitch” байқауында жеңіске жетіп, АҚШ университетінде (Babson College) ақылы курстарды сәтті тәмәмдаған болатын. Жеңіске жету үшін оған Balmuzdak.net жобасы көмектесті. Бұл жобаны ол оқу жылы басталған сәттен қолға алған.  Balmuzdak.net – талапкерлер үшін жоғары оқу орындар мен гранттар туралы ақпараттар қамтыған онлайн-платформа, оның мақсаты жастарға білім алу мүмкіндіктері ойлағаннан, әлдеқайда көп екенін көрсету.

Біздің редакция Алмаспен кездесіп, оның байқауларға қатысу тәжірибесімен, АҚШ-қа сапары және оның жобалары туралы әңгімелесуге бел буды. Айта кететін жайт, Алмаспен біз ол оқуға тек түскен кезінен таныспыз. Бұл, Қарағандыдан Алматыға тек көшіп келген студент үшін жаман көрсеткіш емес, себебі ол  кәсіпкерлермен, менторлармен және БАҚ өкілдерімен белсенді байланыс орнатуда.

Алмас, AlmaU-ға қалай грантқа түстіңіз? Сіздің тәжірибеңіз оқырмандарымызға пайдалы болуы мүмкін.

Мен өзім Қарағанды қаласынанмын, бірақ Алматының жоғары оқу орындарының біріне грантқа түсу мақсатым болды. 11-сыныпта оқып жүріп, мемлекеттік грантқа мүмкіндігім аз екенін білдім. Өйткені, экономикалық мамандықтарға бөлінетін грант саны өте аз. Сондықтан мен басқа мүмкіндіктерді іздеуге шешім қабылдадым. Түрлі конкурстарға қатыса бастадым. Сол кезде ЖОО-лар көптеген байқаулар жүргізетіне көзім жетті. Бірақ өкінішке орай, ол байқаулардан мен шалынып жүрдім. Міне – міне деп, ақтық турларға жете бергенде, ұтылыс тауып отырдым. Оқу жылының соңында, ҰБТ тапсырар алдында Ержан Тәтішев Қорының “БесТірек” бағдарламасы бойынша кәсіпкерлік саласындағы білім гранттары конкурсы туралы ақпаратты көрдім. Ата-анам маған: “сен уақытыңды бос жоғалтасың, одан да ҰБТ-ға дайындал”деп айтты. Бірақ мен байқауға өтініш жібердім. 100 адамның 35-і екінші турға іріктеуден өтіп, оған қатысу үшін Алматыға бару керек болды. Мұнда бізді командаларға бөліп, жобалар үшін идеялар таратты. Командалар екі күн ішінде осы идеяларды дамытып, қазылар алқасын буып-түйіп, таныстыруы тиіс болатын. Мұнда ең бастысы жобаның өзі емес, командада қалай жұмыс істейсің, көшбасшылық қасиеттерің және кәсіпкерлік ойлауды көрсете алу бағаланды. Ал үшінші турда стипендиаттар таңдалды. 35 адамның алтауы AlmaU-да 2017-2018 оқу жылына білім гранттарын жеңіп алды. Мен олардың арасында болдым.

Анықтама

Ержан Тәтішев Қорының гранттары екі бағыттағы бағдарламада беріледі. Олар,  кәсіпкерлік саласындағы “БесТірек” және ерекше қажеттіліктері бар жастарға арналған бағдарлама.

Ержан Тәтішев Қорының екі бағдарламасы бойынша білім гранттарын 2018 жылы сегіз адам алды. Олардың алтауы – “БесТірек” бағдарламасының жеңімпаздары мен ерекше қажеттіліктері бар жастарға арналған гранттың екі иегері.

2007 жылдан бастап Қордың жобалары мен бағдарламалары іске асырыла бастағаннан бері, жас талантты қазақстандықтарды қолдау және басқа да жобаларға білім беру бағдарламаларына жалпы шығындар саны 720 млн. теңгеден асты.

Ал бүгін қандай мамандықта білім алып жатырсың, менің білуімше, сіз қандай да бір эксперименталды бағдарламасыз?

Біз Minor-entrepreneurship пилоттық бағдарламасы бойынша “Менеджмент” мамандығына білім грантын жеңіп алдық.

Өткен жылдары Ержан Тәтішев Қоры үш жоғары оқу орнына грант бөлді,бірақ өткен жылы Қор Кеңесі барлық гранттарды AlmaU-ға беретіндігін шешті. Олар Әлемді өзгертетін балалар қажет екенін түсінді. Ал бұл өз идеялары мен инновацияларының арқасында кәсіпкерлер жеңе алатын өршіл міндет.

Анықтама

Minor-entrepreneurship студенттері әлеуметтік жобаларға еріктілер ретінде белсенді қатысады. Мысалы, өткен жылы олар “Дос” қайырымдылық ұйымымен бірлесе отырып, ауқымды қайырымдылық концерт өткізді, оның барлық қаражаты (1 млн теңгеден астам) баланы емдеуге жұмсалды.

Сол кезде біздің университетте, менің ойымша, жалпы Қазақстанда “кәсіпкерлік”мамандығы болған жоқ. Сондықтан AlmaU-да тәжірибелік мамандық жасауға шешім қабылдады. Кәсіпкерлікке ең жақын ” менеджмент “болып шықты, оған бізге” Minor – entrepreneurship “екінші мамандығын қосты.

Бұл оқу үрдісінде қалай жүзеге асырылады?

Біздің сабақтар “Менеджмент” пәні аясында білім алып жатқан барлық балалармен жүргізіледі, бірақ оларға қарағанда бізде кәсіпкерлік бойынша қосымша сабақтар бар. Бұл сабақтарды бізге бизнес-жаттықтырушылар, жұмыс істеп жүрген кәсіпкерлер, ЖОО шақырған менторлар оқытады. Ал жалпы, біздің бағдарламаға AlmaU кәсіпкерлік және инновацияларды дамыту орталығы жетекшілік етеді.

Өткен оқу жылында эксперимент қалай өтті?

Менің ойымша, ол сәтті болды, себебі биыл университет жанынан “кәсіпкерлік саласындағы бизнес әкімшілік”мамандығы ашылды. Оған білім гранты бойынша 40 адам түсті (34 грант Астана әкімдігі мен 6 – Ержан Тәтішев Қоры ұсынған). Мамандық кәсіпкерлік ойлау қабілеті бар, бизнес құруға қабілетті мамандарды даярлауға, аймақта кәсіпкерлік экожүйені дамытуға бағытталған.

Анықтама

Биылғы оқу жылында AlmaU-да Инновациялық мамандықтарды оқыту үшін 48 грант, Астана қаласы әкімдігінің болашақ мамандықтарға қосқан үлесі болды. Жаңа мамандықтарды меңгере отырып, студенттер бітіргеннен кейін 3 жыл ішінде грантты өтеуі тиіс. Бұл Астананың “SMART CITY” және елдің озық кәсіпкерлік қалаларының бірі ретінде дамуын ынталандырады.

Rocket Pitch байқауында жеңіске жеткен жоба туралы айтасыз ба?

Rocket Pitch-бұл Ержан Тәтішев Қорының ұйымдастыруымен AlmaU жанындағы жыл сайынғы стартаптар байқауы. Және де, ол әзірше кәсіпкерлік бағыт бойынша білім алып жатқан біздің балалар арасында өткізіледі. Бірінші курста бізге оқу жылының соңында байқау өткізіліп, жеңімпаз Babson College-не баратыны айтылған болатын. Мен досыммен бірге қатысқан едім. Және біздің жоба Balmuzdak.net жеңіске жетті. Біздің жобаның жұмыс прототипі, түсінікті бизнес-модель және тіпті 4 адамнан тұратын шағын командамыз болды.

 Жобаның идеясы неде және ол қалай туылды?

Біздің курстың мақсаты-бізді кәсіпкерлік бағытта ойлауға үйрету және оқу барысында өз жобаларымызды құру. Бірақ университетте оқу басталғанға дейін Алматы әкімдігінің қолдауымен AlmaU өткізетін AlmaU – “Жас кәсіпкер” жазғы лагеріне қатыстым.

Бұл стартаптар бойынша экспресс-курс болып табылатын апталық оқу бағдарламасы болды. Лагерь бағдарламасы аясында жобалар сайысы өткізілді. Оған қатысу үшін бізде үш адамнан тұратын команда құрылды – Әлібек Мартенов, Азамат Абитаев және мен.

Жоғары оқу орнын таңдауда және грантқа түсу мүмкіндіктерін іздеуде біз абитуренттер бір ортақ проблемаға тап болдық. Ол еркін қолжетімділік ақпараттың жоқ болуы немесе болса да, сенімді болмауы. Оған қоса Әлібек 11 сыныпта “Типичный абитурент” атты Vk желісінде топ құрған болатын. Бұл қарапайым топ болды, онда балалар қайда түсетіні туралы ақпарат алмасып, жоғары курс студенттері талапкерлерге ҰБТ және т. б. қалай тапсыруға болатыны туралы кеңестер берді. Топ өте танымал болды және 3000-нан астам талапкер топ мүшесі болды. Бұл пабликтің жарнамаланбағанын ескерсек, жақсы көрсеткіш.

Біз Vk тобынан көбірек нәрсе жасау туралы идеяны бірлесіп дамытуды шештік. Нәтижесінде біз Қазақстандағы барлық жоғары оқу орындары, ҰБТ және гранттар туралы барлық ақпарат болатын сайт немесе мобильді қосымша құру қажеттілігіне келдік.

Мен айтқандай, гранттарды ұтып алу мүмкіндіктері өте көп, бірақ бұл туралы кім біледі. Менің інім бар, Атбасар деген шағын қаладан. Мен оған бірден былай дедім: “грант алудың көптеген жолдары бар, сондықтан барлық конкурстарға қатыса бер”. Нәтижесәнде, 11 сыныпта оқып жүріп, ол үш қазақстандық ЖОО-да гранттар жеңіп алды. Інісі нәтижесінде AlmaU-ды таңдады. Себебі тегін білім беру мүмкіндіктері көп бұл оқу орнында көп. Біз өз жобамызбен гранттар туралы ақпараттың еркін қолжетімді болмау мәселесін шешкіміз келді.

Лагерьде біз ең жас команда болдық, біз тек 17-18 жас аралығында болдық. 60 команданың 16-сы ғана финалға өтті, біз солардың арасында болдық. Идея шын мәнінде көп адамға ұнады, бірақ біз жүлделі орын алған жоқпыз. Алайда, біз үшін бұл үлкен тәжірибе болды. Онда алған дағдыларымыз бізге одан әрі көмектесті.

Нәтижесінде жобагы әрмен қарай дамыттыңыздар ма?

Иә, оқу басталған кейін біз жоюаны дамытуға шешім қабылдадық. Себебі, біздің идея шыныменде жақсы болды.

Алайда, Әлібек жобадан біраз ауытқи бастады, өйткені оның жұмысы пайда болды. Жобада мен және Азамат қалдық ,бірақ содан кейін біз тағы екі адамды – дизайнер мен программистті командаға қостық. Осылайша біз стартапымызды өз бетімізбен дамытып, әр түрлі конкурстарға қатыса бастадық. Тіпті ақшалай жүлделерді жеңіп алдық.

Анықтама

Balmuzdak.net жобасы AlmaU кәсіпкерлікті және инновацияларды дамыту орталығы ұйымдастырған “Start Up Night Almaty” конкурсында бірінші орынды, Beeline Kazakhstan ұсынған Enactus Kazakhstan аясында “интернетті жақсы жасаймыз” арнайы конкурсында 3-орынды иеленді және ИКҰ елдерінің жас кәсіпкерлерінің қазан форумында (2018) атап өтілді.

– Сіз ИКҰ елдерінің жас кәсіпкерлерінің қазан форумы конкурсының финалына қалай өттіңіз?

Финалға 600 өтінімнен 30-ға жуығы өтті, біз олардың арасында болдық. Онда сондай-ақ инвесторлар алдында питчингпен оқытудың апталық бағдарламасы қарастырылған. Керемет болды. Біріншіден, бұл менің шет елге алғашқы ұшуым, екіншіден, біз үшін бұл ағылшын тіліндегі питчингтің алғашқы тәжірибесі болды. Біз жүлделі орындарға ие болған жоқпыз және нәтижесінде инвестиция алған жоқпыз, бірақ бұл біз үшін бірегей тәжірибе болды. Мысалы, бізде Сколководан ментор болды. Менің ойымша, бұл Қазақстанда Rocket Pitch-та жеңіске жетуге көмектесті.

– Ал мұндай байқауларға қатысу мүмкіндігі туралы ақпаратты студенттер өздері іздейді ме немесе сізді университет хабардар етеді ме?

Біздің бағдарламаға жетекшілік ететін кәсіпкерлік пен инновацияны дамыту орталығы конкурстар туралы қандай да бір ақпаратты үнемі шегеріп отырады. Оған қоса, мен өзім іздеймін, өйткені біздің жоба осыған бағытталған. Біз Қазан қаласында болған кезде, олардың да біз секілді проблемамен бетпе бет келгенін білдік. Яғни, жастардың тегін білім алу туралы ақпараттың қолжетімсізділігі. Олар форумды төртінші жыл өткізіп келеді, бірақ өтінімдер әлдеқайда көп болуы мүмкін еді. Сондықтан мұндай байқауларда ең мықты жоюалар емес, үлкен бәсекелестіктің жоқтығынан грантты жеңе алатынын түсінгендер жиі жеңеді.

Babson Collegeіне сапарың туралы сөйлесейік. Қазақстанға қандай өзгерістермен оралдың және бұл сіздің жобаңызға қалай әсер етті?

Бұл кәсіпкерлік бойынша апталық курстар болды, онда жыл сайынғы негізде өткізілетін оқу түріндегі жазғы лагерь сияқты бағдарлама. Күн сайын біз әр түрлі тақырыптарға үш сағаттан екі дәріс тыңдадық. Оның ішінде кәсіпкерлік ойлау, дизайн-ойлау, қаржы, маркетинг курстары болды. Олардың барлығы стартаптарға баса назар аудара отырып оқытылды. Оқытушылар көптеген кейстер бойынша ақпарат алған профессорлар болды. Және бұл өте керемет.

Сұрақтың екінші бөлігіне келетін болсақ, Babson College сабақтары кезінде бізде “стартаптардың өсуі және өмір циклі”деп аталатын пән болды. Оқытушылардың бірі бізге мынадай нәрсе айтты: “егер сізде қандай да бір идея бар болса, сіз оны жүзеге асыруға дайын болыңыз, нәтижесінде ол сіз оны басында ойлағандай ешқашан болмайды. Немесе бұл мүлдем басқа идея немесе бастапқы идеяның кішкентай бөлігі болады. Бұл әр түрлі жағдайлардың, мысалы, нарықты жақсы түсіну және оның қажеттіліктері ықпалында болады”.

Басқаша айтқанда, YouTube, Instagram, Twitter сияқты танымал жобалар басқа идеялардан басталды. Менімен де солай болды. Қазақстанға оралғаннан кейін біз Balmuzdak.net жобасын уақытша тоқтаттық. Мұның себептері көп, біріншіден, біз оны бастаған кезде бізде аз тәжірибе болды. Қазір талдай отырып, біз сәл дұрыс емес жолмен жүргенімізді түсінемін. Екіншіден, бізде әлсіз команда болды. Үшіншіден, біз идеяға қатты ынталанып, бәрін бірден жасағымыз келеді. Егер біз қыста сөйлескеніміз есіңізде болса, біздің сайтымызды контентпен толтыру ғана емес, сонымен қатар онда ЖОО-ға және т.б. құжаттарды электронды түрде беру мүмкіндігін іске асыру жоспары болды. Алайда, үлкен жұмысты бірден жасау мүмкін емес болды. Қазіргі уақытта жоба тоқтатылғаннан кейін, мен оның аналогымен айналысып жатырмын, оның тұрақты аудиторяисы бар.

Жаңа жоба Grants.kz деп аталады. Оның негізін қалаушысымен мені достарым таныстырды. Әңгіме барысында бұл жобаның Balmuzdak.net жобасымен ұқсас екенін аңғардым. Себебі, алға қойған миссиялары жақын болды. Grants.kz  бұл әлеуметтік желілердегі (Instagram, Facebook, vk, Telegram) аккаунттар.

Бұл жобада үлкен аудитория жиналғанына қарамастан, өз жобасын дамытуға автордың уақыты тапшы екен. Мен өз кандидатурамызды ұсындым. Түсінгеніңізше, бұл Balmuzdak.netтің аналогы, тек сәл бұрын іске қосылған және құжаттарды толтыру, беру қосымшасысыз.

Жобаны бірнеше уақыт жүргізіп келгеннен бері, жоба қалаушысы оны толыққанды маған сеніп тапсырды. Бұл бір ай бұрын болды, бірақ осы уақыт ішінде серіктес пайда болды. Алембек өзі маған келіп, өз кандидатурасын ұсынды. Ол жоба туралы өз көз қарасын айтып берді,сондықтан біз серіктес болуға шешім қабылдап, команда жинай бастадық. Қазіргі уақытта біздің командамызға келетін үш жігіттің келісімі бар.

Біз білім беру алаңын құруға бағытталғанбыз, бірақ жеке сайт жасамай, әлеуметтік желілерде өз аккаунттарымызды дамытамыз. Менің ойымша, бізде жақсы аудитория бар – Instagram-да 27 мың қатысушы және telegram арнасында 7 мың. Олар үшін біз шетелде және Қазақстанда білім беру, кәсіптер, гранттар туралы контент әзірлейтін боламыз. Бүгінгі таңда адамдар мамандық таңдауда қателесіп жатады, сондықтан біз болашақта қажетті мамандықтар туралы айтқымыз келеді.

Алембек өзі де студент, бірақ біздің жобадан басқа бір жыл бойы HR-бөлімінде “Рахмет” жобасында Chocofamily жұмыс істейді. Сондықтан біз жауапкершілік аймағын бөлуді шештік-ол команданы жинаумен және дамытумен айналысатын болады, ал мен аудиторияны кеңейтумен және серіктестікпен айналысамын. Біздің бизнес-модель қазір аудиторияны ұлғайтуға және жарнама есебінен одан әрі монетизациялауға бағытталған.

Осылайша, мен бірінші жобада іске асырғым келген ойларды Grants.kz жобасында асырып жатырмын.

Жүрек жарды әңгімең үшін рахмет. Біздің оқырмандарымызға айтар кеңестерің болса.

 1. Белсенді болыңыз!

Мен оқуға жай келіп, жай кететін балаларды жиі кездестіремін. Олар мектеп не университет өміріне мүлдем араласпайды. Ал мұндай белсенділік, олардың тәжірибе жинауына көмектеседі.

2. Берілмеңіз!

Бір байқаудан жеңілгеннен кейін, екіншісіне қатысқың да келмейді. Бұл ақмақтық. Берілмеу керек, жасай жасай ақыр соңында үйренесің.

3. Қателік жіберуге қорықпаңыз!

Неліктен біздің менталитетімізде қателік жіберу сәтсіздік деп бағаланады. Емтиханнан құлап қалды-трагедия, үштік алды-трагедия. Бірақ бұл дұрыс емес. Ары қарай даму үшін қателесу керек. Түрлі конкурстарға қатысып, жеңу үшін берілмеу керек екенін түсіндім. Яғни, қателессең одан сабақ алып, алға ұмтылу қажет.

4. Уақытты зая кетірмеңіз!

Мектеп оқушысы бола тұрып, бір спикердің, оқушылар мен студенттер әлі көп уақыт алда деп ойлайтынын айтқан сұхбатын оқыдым, сондықтан қазір ештеңе жасамауға, демалуға, серуендеуге, тек содан кейін ғана біліммен, өзін-өзі дамытумен, тағылымдамамен, жұмыспен айналысуға болады деп есептейді,деген пікірімен бөліскен болатын. Бірақ, шын мәнінде, олар 25-30 жаста болғанда, олар ақпаратты бұрынғыдай оңай меңгере алмайды және қабылдай алмайды. Сондықтан, мектеп және студенттік уақытта бәрін шын мәнінде қызықты пән бойынша оқу керек. Оқы, аудио-кітаптарды тыңдай, бағдарламаларды көр. Менің ойымша, бұл өте маңызды.

Алмас, сұхбат үшін рахмет!

http://18plusidea.kz/istoreya-uspeha-1